ဖြားျမင္ျခင္းႏွင္႔ေတာထြက္ျခင္း
ယေန႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔အား တရား စတင္ညႊန္ျပသူသည္ သမၼာသမၺဳဒၶဘုရားျဖစ္ သည္။ ဘုရားရွင္၏ မ်ိဳးႏြယ္မွာ ေဂါတမျဖစ္၍ ေဂါတမဗုဒၶ -ဟု အမည္တြင္သည္။ ဘုရားကို ေ႐ွးျမန္မာတို႔က (ပုသွ်) ဟု ေခၚခဲ႔ၾကသည္။ ကာလအေလ်ာက္ ပုသွ်-ပုရား-ဖုရား-ဘုရား စသည္ျဖင္႔ ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚခဲ႔ျခင္းျဖစ္သည္။ ဟိႏၵဴျဗဟၼဏတို႔ က လူအမ်ားအား လမ္းညႊန္ျပေသာ ေခါင္းေဆာင္ကို (ပု႐ုသွ်)ဟု ေခၚသည္။ ပု႐ုသွ် သည္ ပါဠိလို (ပုရိသ)ျဖစ္သည္။ ျမန္မာလို ေယာက်္ား ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။ ပုရိသမွ ပုဂံေခတ္တြင္ ပုရဟာ၊ ပုရဟာမွ ပု႐ွာ၊ ပု႐ွာမွ ဘုရားဟု ေျပာင္းလဲလာသည္။ တရား ညႊန္ျပသူ ဘုရားသည္ လြန္ခဲ႔ေသာႏွစ္ေပါင္း ၂၅၅၀ေက်ာ္က ေပၚေပါက္ခဲ႔သူျဖစ္ သည္။ ယခု အိႏၵိယျပည္ေျမာက္ပိုင္း၊ နီေပါနယ္စပ္၌ကပိလ၀တ္ျပည္ ႐ွိခဲ႔သည္။ ယင္းျပည္သည္ အမ်ားဆႏၵျဖင္႔ အုပ္ခ်ဳပ္ၾကသည့္ “ဂဏ”တိုင္းျပည္ငယ္ ျဖစ္သည္။ ကပိလ၀တ္ျပည့္႐ွင္ ဘုရင္သုေဒၶါဒနႏွင္႔ မယ္ေတာ္ မဟာမာယာေဂါတမီေဒ၀ီတို႔မွ ဘုရားအေလာင္းလ်ာကို ေမြးဖြားခဲ႔သည္။ ငယ္မည္ သိဒၶတၳကုမာရ ျဖစ္သည္။ အမ်ိဳး ႏြယ္ဟူသည္မွာ အမိဘက္ အမ်ိဳးအအမည္ျဖစ္၍ ေဂါတမအႏြယ္ ျဖစ္သည္။ အမ်ိဳး မွာ အဖဘက္အမ်ိဳးအမည္ သက်ဟုေခၚေသာ သာကိယမ်ိဳးျဖစ္သည္။ သိဒၶတၳကု မာရ ၁၆ႏွစ္သားအ႐ြယ္တြင္ ဘဒၵကဥၥနာ ငယ္မည္႐ွိေသာ ယေသာဓရာ အမည္႐ွိ မင္းသမီးႏွင္႔ ထိမ္းျမား၍ ကပိလ၀တ္ထီးနန္းကိုဆက္ခံကာ ဘုရင္ျပဳအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔သည္။ ဘုရင္အျဖစ္ ကာမဂုဏ္စည္းစိမ္ခ်မ္းသာကို အသက္၂၉ႏွစ္အထိခံစားခဲ႔သည္။ အသက္၂၉ႏွစ္တြင္ တိုင္းခန္းလွည့္လည္ရင္းေလာကႀကီး၏ နိမိတ္ေလးပါး ကိုျမင္ခဲ႔သည္။
ယင္းနိမိတ္ေလးပါးမွာ-
(၁) ေလာကႀကီး၏ မ႐ွင္မသန္ေတာ႔ဘဲ အိုမင္းရင္႔ေရာ္ေနျခင္းနိမိတ္၊(သူအို)
(၂) ေလာကႀကီး၏ ပ်က္စီးယိုယြင္းေနသည့္ နိမိတ္၊(သူနာ)
(၃) ေလာကႀကီး၏ ႐ွင္သန္မႈကင္း၊ ေသဆုံးေနျခင္း နိမိတ္၊(သူေသ)
(၄) ေလာကႀကီးအတြက္ အျပစ္အနာအဆာ ကင္းမဲ႔ရာကို ႐ွာေဖြျခင္းနိမိတ္၊(ရဟန္း) ဟူ ေသာနိမိတ္ႀကီးေလးပါး ျဖစ္သည္။
ယင္းနိမိတ္ကို ေႏွာင္းလူမ်ားက သူအို၊ သူနာ၊ သူေသ၊ ရဟန္း ဟု တင္စားေျပာဆို သိနားလည္ခဲ႔ၾက၏။ ယင္းနိမိတ္မ်ားကို ဆင္ျခင္သံေ၀ဂယူခါ သိဒၶတၳကုမာရ သည္ အမိ၊ အဖတို႔ မ်က္ရည္အသြယ္သြယ္ စီးက်စဥ္၊ အမိအဖတို႔မ်က္ေမွာက္မွ ထီးနန္း ကိုစြန္႔ခါ ဖန္ရည္စြန္းအ၀တ္ကို၀တ္၍ အိုမင္းရင္႔ေရာ္ျခင္း၊ ပ်က္စီးယိုယြင္းျခင္း၊ ႐ွင္သန္မႈကင္း ေသဆုံးျခင္းတို႔မွ ေလာကႀကီးလြတ္ေျမာက္ေရး ရႏိုင္မည့္ တရား (ဥတၱရိမႏုႆဓမၼ)ကို ႐ွာေဖြခဲ႔သည္။
တရား႐ွာျခင္း
သိဒၶတၳကုမာရသည္ တရား႐ွာေဖြရန္ထြက္ခြါရာ၌-
(၁) ငါ -တရားသိသလို လူေတြအားလုံး တရားသိေစရမည္၊ (ဗုေဒၶါေဗာေဓယ်ံ)။
(၂) ငါ -တရားက်င္႔သလို လူေတြအားလုံး တရားက်င္႔ေစရမည္၊(တိေဏၰာ တာေရ ယ်ံ)။
(၃) ငါတရားရ၍ လြတ္ေျမာက္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းသလို၊လူေတြအားလုံးတရားရ၍ လြတ္ ေျမာက္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေစရမည္၊ (မုေတၱာ ေမာေစယ်ံ)-ဟု ရည္႐ြယ္ခ်က္ထား႐ွိခဲ႔ သည္။ သိဒၶတၳမင္းသားသည္ တရား႐ွာေဖြသည့္အခါ ကာမအာ႐ုံမ်ားကိုအျပစ္ျမင္ စြန္႔ခြါခဲ႔ၿပီးေနာက္၊
(၁) အာ႐ုံအမ်ားကို ၀င္စားျခင္း အေတြးစိတ္မ်ားကို ပယ္ဖ်က္၍(သညာ၀ိရာဂ)၊ တစ္ေနရာတည္းတြင္ တစ္ကိုယ္တည္း၊ တစ္အာ႐ုံတည္းမွာ တစ္စိတ္တည္းျဖင္႔ (႐ုပ္)အာ႐ုံတစ္ခုတည္းမွာစြဲၿမဲေစေသာ ႐ူပစ်ာန္အက်င္႔ကိုလည္းက်င္႔ခဲ႔သည္။ ထိုအ ခါအသိမဲ႔ခ်မ္းသာကို ခံစားရသည္။ ထိုအသိမဲ႔ခ်မ္းသာသည္ ကာမခ်မ္းသာ ထက္ ပို၍ပို၍ အလႈိင္းႀကီးခ်မ္းသာေသာ္လည္းေလာကႀကီးလြတ္ေျမာက္ေရး ရႏိုင္မည့္တရား(ဥတၱရိမႏုႆဓမၼ)ကို မရခဲ႔ေပ။
(၂) ထိုေနာက္ အာဠာရ၊ ဥဒက ဟုအမည္ရွိေသာ ရေသ႔မ်ားထံ နည္းခံ၍ ႐ုပ္အာ႐ုံ မ်ားကိုပယ္ဖ်က္ျခင္း(႐ူပ၀ိရာဂ)၊ ထိုမ႐ွိအာ႐ုံ၌စဲြၿမဲေစေသာအ႐ူပစ်ာန္အက်င္႔ကိို လည္းက်င္႔ခဲ႔သည္။ ထိုအခါ အ႐ွိမဲ႔ခ်မ္းသာကို ခံစားရသည္။ ထိုအ႐ွိမဲ႔ခ်မ္းသာသည္ ကာမခ်မ္းသာထက္ ပို၍ခ်မ္းသာေသာ၊ ႐ူပစ်ာန္(အသိမဲ႔ခ်မ္းသာ)ထက္ ပို၍ပို၍ အလႈိင္းႀကီး ခ်မ္းသာေသာ္လည္း ေလာကႀကီးလြတ္ေျမာက္ေရးရႏိုင္မည့္တရား (ဥတၱရိမႏုႆဓမၼ)ကို မရခဲ႔ေပ။ သိဒၶတၳကုမာရသည္ ဤ႐ူပစ်ာန္၊ အ႐ူပစ်ာန္မ်ားကုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အဆင္းရဲအပင္ပန္းခံ၍ ေသလုနီးပါး ၆ႏွစ္မွ်က်င္႔ေသာ္လည္း ေလာကႀကီးလြတ္ ေျမာက္ေရး ရႏိုင္မည့္တရား (ဥတၱရိမႏုႆဓမၼ)ကို ႐ွာမေတြ႕ခဲ႔ ေပ။ အ႐ူပစ်ာန္က်င္႔ရင္း ေသလုနီးပါး ျဖစ္ေသာအခါမွ သတိျပန္လည္ကာ ယင္းအက်င္႔မ်ားသည္ ကိုယ္႔ကိုယ္စိတ္ညႇဥ္းပမ္းေရးလမ္း တစ္နည္းအားျဖင္႔ ဘ၀ ညႈိးႏြမ္းေျခာက္ခန္းေစေသာအက်င္႔(အတၱကိလမထာႏုေယာဂ)အျဖစ္ျဖင္႔တရားမရေစေသာလမ္း ဟု သိျမင္၍၊ ယင္းအက်င္႔မ်ား စြန္႔ပယ္လိုက္သည္။
သမၼာသမၺဳဒၶဘုရားျဖစ္ျခင္း
ထို႔ေနာက္ ငယ္စဥ္ပက္လက္မွ်ေနစဥ္ လူမမည္ဘ၀က၊ ဖခင္သုေဒၶါဒနဘုရင္ႀကီး လယ္ထြန္မဂၤလာဆင္းစဥ္ အထိန္းေတာ္မ်ားသည္ မိမိကိုသေျပပင္ရိပ္၌သိပ္ခါ ႏို႔ခ်ိဳ မတိုက္၊ ေရမတိုက္ဘဲနံနက္မွသည္ညေနေစာင္းသည္ထိအထီးတည္းထားခဲ႔ေသာ္ လည္း၊ မိမိ၌စိတ္ဆိုး၊ စိတ္ဆာမႈမ႐ွိဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာၾကည္ၾကည္လင္လင္ ေနထိုင္ ေသာေၾကာင္႔ ဖခင္ဘုရင္ႀကီး၏ ဂ႐ုဂါရ၀ျပဳခံရမႈ၏ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ျပန္လည္ဆင္ျခင္ကာ၊ ယင္းေနထိုင္မႈကို ျပန္လည္က်င္႔သုံးရင္း အျမင္႔ျမတ္ဆုံးေသာ လူသား၏ ဂုဏ္ရည္သိကၡာတရား (ဥတၱရိမႏုႆဓမၼ)ကို ထိုးထြင္းသိျမင္ခဲ႔သည္။ တရားကိုသိျမင္၍ အရိယသစၥာစက္လည္ကာ သမၼာသမၺဳဒၶဘုရား ျဖစ္သည္။ ထိုေန႔ သည္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ခုႏွစ္၊ ကဆုန္လျပည့္ေန႔၏ ေနအ႐ုဏ္တက္ခ်ိန္ျဖစ္ သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဘုရားဘ၀တြင္ အက်င္႔ သုံးပိုင္း႐ွိခဲ႔သည္-
(၁) ကပိလ၀တ္ ထီးနန္းစည္းစိမ္၌ အသက္၂၉ႏွစ္ထိေနထိုင္ေသာကာလ တစ္ပိုင္း၊ (ယင္းကို ကာမသုခလိကာႏုေယာဂ ဟုဆိုရသည္)။
(၂) ႐ူပစ်ာန္၊ အ႐ူပစ်ာန္ ၆ႏွစ္ၾကာ က်င္႔ႀကံေသာကာလ တစ္ပိုင္း၊(ယင္းကို အတၱ ကိလမထာႏုေယာဂဟု ဆိုရသည္)။
(၃) ဘုရားျဖစ္၍ တရားျဖင္႔ ၄၅ႏွစ္ၾကာ ေနေသာကာလတစ္ပိုင္း ျဖစ္သည္။
ဗုဒၶဘုရားသည္ ဘုရားမျဖစ္မီ ထီးနန္း၌ေနရာတြင္ သမုတိသစၥာတရား၌ မိမိကိုယ္ မိမိမပိုင္မႈ၊ လြတ္ေျမာက္ျခင္းမ႐ွိမႈတို႔ကို ၿငီးေငြ႕ရာမွ ပရမတၳသစၥာကို ေျပာင္းလဲ က်င္႔သုံးခဲ႔သည္။ တဖန္ ပရမတၳသစၥာ၌လည္း မိမိကိုယ္မိမိ မပိုင္မႈကို ထပ္မံသိျပန္ ၍၊ စြန္႔ရျပန္သည္။ ထို႔ေနာက္ စိတ္ဆိုးစိတ္ဆာမ႐ွိေအာင္ သတိျဖင္႔ က်င္႔သုံးေနထိုင္ ရာမွ အရိယသစၥာကိုေတြ႕ျမင္ၿပီး၊ မိမိကိုယ္မိမိ ပိုင္စိုးသည့္ သမၼာသမၺဳဒၶဘုရား အျဖစ္ ရေလသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဗုဒၶဘုရားသည္ ေလာကမွလြတ္ေျမာက္ေရး တရား အျဖစ္ သမၼာ တစ္လုံးကို သိျမင္သြားျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဘုရားကို တရားက ေမြးဖြားျခင္းျဖစ္သည္။
တရားေဟာျခင္း
သိဒၶတၳကုမာရကို သမၼာသမၺဳဒၶဘုရားအျဖစ္ကို ေရာက္ေစေသာ အရိယသစၥာတရား မွာလူသည္ ေကာင္းတာလုပ္လ်င္ ေကာင္းသူျဖစ္၍၊ မေကာင္းတာ လုပ္ပါက မေကာင္းသူျဖစ္သည္ ဟူေသာအခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ ဤတရားသည္ ႐ိုးစင္းလွ သည္။ လူတိုင္းသိသည္ ဟုထင္ရဖြယ္႐ွိသည္။ သို႔ေသာ္ ဆင္းရဲႏွင္႔ခ်မ္းသာျဖစ္မႈ မ်ားဆိုင္ရာတြင္ မ႐ိုးသားေသာ အျမင္မ်ားသည္ လူတို႔၌ လက္ဦးစြဲေရာက္ေနသျဖင္႔ ဤ႐ိုးစင္းေသာ တရားကိုမျမင္ႏိုင္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ မိမိ၏ ဆင္းရဲႏွင္႔ခ်မ္းသာ ကိုတန္းခိုး႐ွင္က ျဖစ္ေစ၊ နကၡတ္တာရာကျဖစ္ေစ၊ ဓာတ္ကျဖစ္ေစ၊ နတ္ကျဖစ္ေစ၊ လူမျဖစ္မီေ႐ွးကံကျဖစ္ေစ၊ ျပဳလုပ္သည္ ဟု ခံယူၾကသည့္ အျမင္မ်ားျဖစ္သည္။ ဤအျမင္မ်ားသည္ မ႐ိုးသားေသာ အျမင္မ်ားျဖစ္၍ အမွန္မျမင္ရန္ဖုံးကြယ္ထား သည္။ ဤအျမင္မ်ားကို ခံယူထားၾကသူတို႔သည္ ကိုယ္ျပဳသမွ်ကိုယ္ခံရ၊ စံရသည္ -ဟူေသာ ဘုရား၏တရားကို အျပင္းအထန္ ျငင္းဆန္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဘုရား သည္ သိႏိုင္သူအခ်ိဳ႕ကိုသာ ေ႐ြးခ်ယ္ေဟာေျပာခဲ႔သည္။ ဘုရား၏ စား၀တ္ေန ေရးမွာ အစားအတြက္ ဆြမ္းခံစားသည္။ ဆြမ္းခံျခင္းဟူသည္ ထမင္းေတာင္းျခင္း မဟုတ္။ ထမင္းေပးျခင္းကို လက္ခံျခင္းသာျဖစ္သည္။ အ၀တ္အတြက္ ပိုင္႐ွင္မဲ႔အ ၀တ္မ်ားကို ႐ွာေဖြ၀တ္သည္။ အေနအတြက္ သစ္ပင္၊ ေတာင္ေခါင္း၊ သူတပါးလွဴ ေသာ ဇရပ္၊ ေက်ာင္းတို႔၌ေနသည္။ ဘုရားသည္ စား၀တ္ေနေရးအတြက္ သီးျခား အားထုတ္၍ အလုပ္မလုပ္။ တရားဓမၼ ေဟာေျပာျပသမႈကို ျပဳႏိုင္ရန္အတြက္သာ စား၀တ္ေနမႈကိုမွီ၀ဲသည္။ ေလာကလူသားမ်ားကား အလုပ္လုပ္ဖို႔ စားျခင္းမဟုတ္၊ စားဖို႔အလုပ္လုပ္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ဘုရားသည္ တရားထိုးထြင္းသိျမင္ၿပီး ႏွစ္လ တရားမေဟာဘဲ တရားကိုသာ အဖန္ဖန္ ျပန္လည္သုံးသပ္ကာေနသည္။ ဘုရားျဖစ္ ၍ႏွစ္လတိတိအၾကာ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔၌ မိဂဒါေတာ(မိဂဒါ၀ုန္)၌ တရားနာသူငါးဦး အဖြဲ႕ကို ပထမဆုံး တရားေဟာသည္။ ပဥၥ၀ဂၢီဟု အသိမ်ားၾကသည္။ တရားေဟာ ၾကားရာ၌ တရား႐ွာသူမ်ား ေ႐ွာင္ရမည့္ တရားအႏၲရာယ္ႏွစ္ပါးႏွင္႔ အရိယသစၥာ ေလးပါး တရားျပခ်က္၊ တရားစက္လည္ပုံမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုတရားကို (ဓမၼစၾကာ တရားေတာ္) ဟု ယေန႔သိၾကသည္။ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္သည္ ဘုရားရွင္္ တရားရ ပုံ(ဗုဒၶ၀င္)ကို ျပန္လည္ေျပာျပေသာတရား ျဖစ္သည္။ ဘုရားရွင္ေဟာေသာတရားမွာ သိဒၶတၳကုမာရကို သမၼာသမၺဳဒၶ စင္စစ္ျဖစ္ေစေသာ (ပဋိစၥသမုပၸါဒ္တရား)ျဖစ္သည္။ ထိုတရားကိုအေျခခံ၍ အရိယသစၥာေလးပါးတရားကိုေဟာျခင္းျဖစ္သည္။
ေလာကလြတ္ေျမာက္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တရားေဟာေစလႊတ္ျခင္း
ဓမၼစၾကာတရားေဒသနာသည္ ဘုရားရွင္၏ ၄၅ႏွစ္တာကာလအတြင္း ေဟာၾကား ေသာ တရားအားလုံး၏ အုတ္ျမစ္တရားလည္း ျဖစ္သည္။ ပထမေန႔၌ တရားနာ သူငါးဦးအဖြဲ႕မွ တစ္ဦးသာ ဘုရားတရားကို နားလည္ခဲ႔သည္။ ထိုေန႔မွာပင္ ထိုတရား သိသူသည္ ဘုရားထံ တပည့္သံဃာအျဖစ္ခြင္႔ပန္ ၀င္ေရာက္ခဲ႔သည္။ ေနာက္တစ္ ရက္စီ၌ တစ္ဦးစီ တရားရၿပီး သံဃာ၀င္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖင္႔ ၀ါတြင္းသုံးလ ကာလ တရားေဟာခဲ႔ရာသီတင္းကြၽတ္တြင္ သံဃာဦးေရေျခာက္ဆယ္ ရ႐ွိလာ သည္။ ဘုရားရွင္သည္ ဤသံဃာ၀င္မ်ားကို လူအမ်ားအတြက္ အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ေစ ရန္(ဗဟုဇန ဟိတာယ)၊ လူအမ်ားအတြက္ ခ်မ္းသာသုခရေစရန္(ဗဟုဇန သုခါယ)၊ ေလာကႀကီး ၿငိမ္းခ်မ္း႐ွင္သန္ေစရန္(ေလာကာႏုကမၸါယ)- ဟူေသာ တရားရည္မွန္း ခ်က္မ်ားခ်ေပးၿပီး၊ တရားေဟာရန္အတြက္ တစ္ခရီးလ်င္ ႏွစ္ပါးမသြားဘဲ တစ္ပါး က်စီသြားၾက ဟုမိန္႔ၾကား ေစလႊတ္ခဲ႔သည္။
သံဃာ႔အဖြဲ႕၀င္မ်ား
ဘုရားရွင္သည္ တပည့္အဖြဲ႕၀င္ သံဃာကို ဘုရားျဖစ္ၿပီး ႏွစ္လအၾကာတြင္ စတင္ထူ ေထာင္ခဲ႔သည္။ ပထမဆုံး သံဃာအဖြဲ႕၀င္မွာ ပဥၥ၀ဂၢီဟူေသာ ငါးဦးအဖြဲ႕မွ “အ႐ွင္ ေကာ႑ည”ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆုံးအဖြဲ႕၀င္မွာပါ၀ါျပည္ မလႅာမင္းတို႔၏ အင္ၾကင္း ဥယ်ာဥ္၌ ဘုရားလြန္ခါနီး သံဃအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ခြင္႔ပန္ခဲ႔ေသာ “အ႐ွင္သုဘဒၵ”ျဖစ္ သည္။ ဘုရားသည္ တပည့္အဖြဲ႕၀င္ သံဃာကို လက္ခံထားေသာ္လည္း ပုရိမေဗာဓိ ေခၚေသာ ပထမႏွစ္၂၀တြင္ သံဃာ၀င္စည္းကမ္းဟူ၍ သတ္မွတ္မထားဘဲ တရား ႏွင္႔သာ ေနေစခဲ႔သည္။ သံဃာ၀င္မ်ားကို လျပည့္၊ လကြယ္ေန႔တိုင္း ၁၅ရက္တစ္ ႀကိမ္ ဥပုသ္ျပဳေစကာ ၾသ၀ါဒေပး၍ စစ္ေဆးခဲ႔သည္။ ၾသ၀ါဒ-ဟူသည္ကား ခံႏိုင္ရည္႐ွိျခင္း၊ ခံစားမႈေနာက္ မလိုက္ျခင္း၊ အခြင္႔လႊတ္ျခင္း၊ မေကာင္းမႈမျပဳျခင္း၊ ေကာင္းမႈျပည့္စုံေအာင္ေနျခင္း၊ စိတ္ျဖဴစင္ေအာင္ေနျခင္း၊ ဤသည္တို႔ကား ဘုရား တို႔၏အဆုံးအမပင္တည္း ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းကို “ၾသ၀ါဒပါတိေမာက္”ဟု ေခၚၾကသည္။ ဥပုသ္ျပဳျခင္း- ဆိုသည္မွာ-ဘုရားထံ ဆည္းကပ္မႈျပဳ၍ စစ္ေဆးခံျခင္း ျဖစ္သည္။ စစ္ေဆးခံပုံမွာ ဘုရားေပးေသာ ၾသ၀ါဒအတိုင္း မိမိ-႐ွိ၊ မ႐ွိႏွင္႔မ႐ွိလ်င္ ႐ွိေအာင္ေနထိုင္ပါမည္ဟု ဖြင္႔ဟ၀န္ခံ၍၊ ၀န္ခံရန္ မ႐ွိပါက ဆိတ္ဆိတ္ေနျခင္းျဖစ္ပါ သည္။ ဘုရားသည္ ႏွစ္ေပါင္း၂၀ၾကာေအာင္ ဤၾသ၀ါဒကို ေပးေနခဲ႔သည္။ ႏွစ္ကာလ ႐ွည္လာေသာအခါ သံဃာလိုက္နာေသာတရား ေကာင္းမြန္ေသာေၾကာင္႔ လူအမ်ားက အားထားၾကည္ညိဳလာၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔သံဃာသည္ ပစၥည္းေလးပါး ခ်မ္းသာလာ၍ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးမြမ္းမႈ မ်ားစြာခံရသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ လိုေသာ၊ ဂုဏ္ျပဳမႈ ခ်ီးမြမ္းမႈ ခံယူလိုေသာအေခ်ာင္သမားမ်ား သံဃာ႔ေဘာင္သို႔၀င္ လာၾကသည္။ ထိုသူတို႔သည္ တရားကို မသိၾက၊ သိရန္လည္း အားမထုတ္ၾက။ လာဘ္မ်ား၍ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာရရန္၊ ေက်ာ္ေစာရန္၊ အခ်ီးမြမ္းအပူေဇာ္ခံရန္(လာဘ၊ သကၠာရ၊ သိေလာက)ကိုသာ ႀကိဳးစားလာၾကသျဖင္႔ သံဃာသည္ ဂုဏ္ညႈိးလာ သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဘုရားသည္ ထိုအေၾကာင္းကိုသိ၍ သံဃာ၀င္အသက္ႏွစ္(၂၀) အၾကာတြင္ “သံဃာ႔၀ိနည္း”-ဟူေသာ သံဃာ၀င္မ်ား လိုက္နာရမည့္စည္းကမ္းကို စတင္ထုတ္ျပန္ ပညတ္ခဲ႔သည္။ ထို႔ျပင္ အမႈမျဖစ္ေပၚဘဲ ႀကိဳတင္၍စည္းကမ္းျပဳ ျခင္း (၀ါ) ၀ိနည္းပညတ္ျခင္း မျပဳခဲ႔၊ ေပၚေသာအမႈအေလ်ာက္ ၀ိနည္းကို ပညတ္ခဲ႔သည္၊ စည္းကမ္းျပဳခဲ႔သည္။
ဘုရားမေဟာေသာတရား
ဘုရားရွင္သည္ ဘုရားျဖစ္သည္မွ လြန္သည့္အခ်ိန္ထိ ၄၅ႏွစ္တာကာလ၌ သံဃာ ၀င္မ်ားႏွင္႔ ဆည္းကပ္သူ လူအမ်ားကို တရားေဟာခဲ႔သည္။ တရားမ်ား ေဟာၾကားရာ တြင္ ဘုရားသည္ လူ၊ လူ႔အသက္ႏွင္႔ လူမ႐ွိသည့္အရာမ်ားကို ျပတ္ျပတ္သားသား ျငင္းဆိုေဟာေျပာခဲ႔သည္။ လူမ်ား(ေလာက)ၿမဲသလား၊ မၿမဲသလား၊ လူမ်ား (ေလာက) အဆုံး႐ွိသလား၊ မ႐ွိသလား ျပႆနာ၊ ေသၿပီးေနာက္ ျဖစ္သလား၊ မျဖစ္သလား၊ တစ္ခ်ိဳ႕ျဖစ္၍ တစ္ခ်ိဳ႕မျဖစ္သလား၊ ျဖစ္လည္းမဟုတ္၊ မျဖစ္လည္းမဟုတ္သ လား ျပႆနာ၊ လူႏွင္႔အသက္ တူသလား၊ မတူသလား ျပႆနာ၊ ဤျပႆနာ (၁၀)ခ်က္ ျဖစ္သည္။ ဤျပႆနာ(၁၀)ခ်က္သည္ လူ႔ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ အရိယသစၥာတရား ႏွင္႔မဆိုင္ဘဲ၊ အျမင္ေမွာက္မွား စိတၱဇပြားေစသည့္ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေစသည့္ တရားမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု ဘုရား႐ွင္႐ွင္းျပခဲ႔သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဘုရားေဟာေသာ တရားမ်ားသည္ လူ၏အရည္အေသြးျခင္းရာကို ေဖာ္ျပေနေသာ၊ လူ၏ဂုဏ္ရည္မ်ား ျဖစ္ေသာ လူ၏ ျပဳမူလႈပ္႐ွားမႈကံမ်ား၏ျဖစ္ရာ၊ ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင္႔ ၿငိမ္းရာ၊ ၿငိမ္းေၾကာင္း ဟူေသာ အခ်က္ေလးခ်က္သာ ျဖစ္သည္။ ယင္းကို “အရိယသစၥာေလးပါး” ဟု သိၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဘုရာ႔တပည့္သာ၀ကမ်ားက အရိယသစၥာေလးပါးမွ လြတ္ ေသာ ဘုရားတရားဟူသည္ မ႐ွိ(စတုသစၥ ၀ိနိမုေတၱာဓေမၼာနာမ နတၳိ) ဟုမွတ္တမ္း ျပဳခဲ႔ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဘုရာရွင္သည္ သက္ေတာ္႐ွစ္ဆယ္၌ ၀မ္းေလ်ာေရာဂါျဖင္႔ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူသည္။ ပါ၀ါျပည္ မလႅာမင္းတို႔ အင္ၾကင္းဥယ်ာဥ္႐ွိ ေညာင္ေစာင္း ၌လဲေလ်ာင္းရင္း ဘုရားရွင္သည္ ပရိနိဗၺာန္ မျပဳမူမီ ေနာက္ဆုံးနာရီအနီးတိုင္ ေနာက္ဆုံးသာ၀ကျဖစ္ေသာ သုဘဒၵပရိဗိုဇ္ကို တရားေဟာေတာ္မူသည္ထိ လုံ႔လ၊ ၀ီရိယႀကီးမားစြာျဖင္႔ တရားကိုအေလးထားေတာ္မူခဲ႔သည္။ သုဘဒၵပရိဗိုဇ္ကို တရား ေဟာရာတြင္- “ငါဘုရား၏ အဆုံးအမသာသနာ၌သာ မဂၢင္႐ွစ္ပါးအက်င္႔ျမတ္တရား ႐ွိသည္၊ ထိုအက်င္႔ျမတ္ကို လိုက္နာက်င္႔ၾကံေနသမွ် ကာလပတ္လုံးလူ ေလာကတြင္ ရဟႏၲာမဆိတ္သုဥ္းေၾကာင္း” ေဟာခဲ႔သည္။
ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္္မူျခင္း
သုဘဒၵပရိဗိုဇ္ကို တရားေဟာအၿပီး ဘုရားရွင္သည္ေညာင္ေစာင္းထက္၌ ေလ်ာင္းလ်က္ပင္ တပည့္သံဃာ၀င္မ်ားအား မိမိအေပၚ၌ အျပစ္ျမင္လ်င္ ေျပာၾကရန္၊ တရား၌ ယုံမွား႐ွိလ်င္ ေမးၾကရန္ အခြင္႔ေပးရာ တပည့္သံဃာ၀င္တစ္ဦး တစ္ေယာက္ကမွ် ဘုရားအေပၚ အျပစ္စိုးစဥ္းမွ် မျမင္ၾကေၾကာင္း၊ တရား၌ ယုံမွား သကၤာ မ႐ွိၾကေၾကာင္း ျပန္ေလွ်ာက္ၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ ဘုရားသည္ မွတ္သားဖြယ္ စကားေလးခြန္းေျပာခဲ႔သည္။
(၁) ဘုရားကို ဆြမ္း၊ သကၤန္း၊ ပန္း၊ ဆီမီး၊ ေရခ်မ္း အစ႐ွိေသာ အာမိသပူဇာျဖင္႔ ပူေဇာ္သကၠာရ ျပဳျခင္းထက္ တရားကို ျမတ္ႏိုးမႈကသာလြန္ေကာင္းမြန္ေၾကာင္း၊
(၂) ေျပာဆိုဆုံးမ၍ မရသူအား ေကာင္းမေကာင္း လမ္းညႊန္ဆုံးမမႈ မျပဳေတာ႔ဘဲ လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားျခင္း ျဗဟၼဒဏ္ ထားရန္၊
(၃) ဘုရားအစား တရားႏွင္႔၀ိနည္းကို ဆရာအျဖစ္ ကိုးကြယ္ရန္၊
(၄) ၀ိနည္းအငယ္မ်ားကို ျပင္ဆင္ခြင္႔အာဏာကို သံဃာ႔ထံ ေပးအပ္ေၾကာင္း တို႔ ျဖစ္သည္။ (မွတ္သားသင့္ပါသည္)။
ဘုရားလြန္ၿပီးေနာက္ ႐ုပ္ၾကြင္းကို ရက္အနည္းငယ္ထားၿပီး၊ မီးသၿဂႋဳဟ္သည္။ မီးသၿဂႋဳဟ္ေသာအခါ မီး႐ွိန္ျပင္းခိုက္ အားလုံးျပာမက်မီေရျဖင္႔ၿငႇိမ္းေသာေၾကာင္႔ အ႐ိုးဓာတ္အခ်ိဳ႕ ပကတိအတိုင္းၾကြင္း၍၊ အမ်ားအားျဖင္႔ အလုံးအခဲမ်ားအျဖစ္ၾကြင္း သည္။ ဤဓာတ္ၾကြင္းမ်ားကို ပါဠိလို “အ၀ေသသရီရ”၊ ျမန္မာလို ကိုယ္ၾကြင္းမ်ားဟု ေခၚသည္။ ယေန႔ ဓာတ္ေတာ္မ်ားဟု ေခၚၾကသည္။ ဓာတ္ေတာ္ဟူသည္မွာ ဘုရား၏ဓာတ္ေလးပါးျဖစ္၍ ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုကိုယ္ၾကြင္း ဓာတ္ေတာ္မ်ားသည္ ယေန႔ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား၏ ကိုးကြယ္ပူေဇာ္စရာမ်ားအျဖစ္ တည္႐ွိေနသည္။ ဓာတ္ေတာ္မ်ားႏွင္႔အျခားေသာ ဘုရားအသုံးအေဆာင္ ပစၥည္းအၾကြင္းအက်န္မ်ား ကို ေစတီ၊ ပုထိုးအျဖစ္ ဘုရားအထိမ္းအမွတ္မ်ား စိုက္ထူကိုးကြယ္ၾကသည္။ ဘုရား ႐ုပ္ထုမ်ားကိုလည္း ထုလုပ္ကိုးကြယ္ၾကသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသည္ ဘုရား အထိမ္းအမွတ္ႏွင္႔ ႐ုပ္တုမ်ား၊ ဓာတ္ေတာ္မ်ား အနီးအပါးသို႔ေရာက္လ်င္ ဦးညႊတ္ ႐ိုေသဂါရ၀ျပဳ (ရွိခိုး) ၾကရသည္။ ထုိသုိ႔ ရွိခိုးပူေဇာ္ရာတြင္ ဘုရားရွင္ သက္ရွိထင္ ရွားရွိသကဲ့သို႔အာရံုျပဳ၍ ပူေဇာ္ၾကရပါမည္။ ဘုရာရွင္အား ရွိခိုးပူေဇာ္ျခင္းထက္ ဘုရားရွင္ေဟာၾကားခဲ့ေသာ တရားမ်ားအတုိင္း က်င့္ၾကံေနထုိင္သြားရန္မွာ ပို၍ပင္ အေရးႀကီးပါသည္။ တရားသိလာလွ်င္ ဘုရားကို ပို၍ပင္ယံုၾကည္မႈ၊ ဘုရားရွင္၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္မ်ားကို ပို၍သိတက္လာမႈ မ်ားျဖစ္လာပါလိမ့္မည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္စာဖတ္သူမ်ားသည္လည္း မိမိတုိ႔သိေနၾကေတာ့ တရားေတာ္မ်ားအတိုင္း သတိရွိကာ ႀကိဳးစားက်င့္ၾကံအားထုတ္ၾကပါ ရန္အေရးႀကီးပါသည္။
အဆင္းသာရွိ၍ အနံ႔မရွိေသာ တင့္တယ္လွပေသာ(ေပါက္ပန္းပြင့္စေသာ)ပန္းသည္ ပန္ဆင္သူ အားလံုး အားအနံ႔တည္းဟူေသာ အက်ိဳးကိုမေဆာင္ႏိုင္သကဲ့သို႔ ေကာင္းစြာေဟာၾကားေတာ္ မူအပ္ေသာ (ပိဋကတ္)တရားေတာ္သည္ မလုိုက္နာ မက်င့္ၾကံသူအား အက်ိဳးကိုမေဆာင္ႏိုင္။
(ဓမၼပဒ)
ထို႔ေၾကာင့္ ေအာက္တြင္ေရးသားထားပါေသာ မဂၢင္ရွစ္ပါးတရားေတာ္သည္ စာဖတ္သူတို႔ လိုက္နာက်င့္ၾကံရန္ တစ္ခုတည္းေသာ လမ္းစဥ္ပင္ျဖစ္ပါေတာ့သည္။
စိရံတိ႒တု သဒၶေမၼာ
သဒၶေမၼာ- ေမြးေသလြတ္ေသာသူေတာ္ေကာင္းတရားသည္၊
စိရံ- ၾကာျမင့္စြာေသာ ကာလပတ္လံုး၊
တိ႒တု- တည္ပါေစသတည္း။
